ΝΗΣΙ ΔΙΑ
Σύμφωνα με το μύθο, το νησί δημιουργήθηκε από τον Δία. H Δία ήταν ένα κολοσσιαίο θαλάσσιο τέρας το οποίο απειλητικά πλησίασε κοντά στην Κρήτη, ο Δίας όμως το μετέτρεψε σε πέτρα με ένα ισχυρό κεραυνό, δημιουργώντας έτσι το νησί.
Κατά την αρχαιότητα το νησί, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ναυσιπλοΐα ιδιαίτερα κατά τους Μινωικούς και Μεσαιωνικούς χρόνους, ενώ κατά τη διάρκεια των Μινωικών χρόνων το νησί κατοικούνταν. Αποτελούσε σημείο αναγνώρισης των πλοίων αλλά διευκόλυνε και την είσοδο τους στο λιμάνι δημιουργώντας ένα φυσικό "φράγμα" στους βόρειους ανέμους.
Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι έρευνες που πραγματοποίησε ο Γάλλος ωκεανογράφος Jacques-Yves Cousteau το 1974-1975 με ειδικό βαθυσκάφος. Το 1976, πλησίον του όρμου του Αγ. Γεωργίου, ανακάλυψε στο βυθό, τετραγω-νισμένους και ορθογώνιους βράχους, που σχημάτιζαν τεχνητό λιμενοβραχίονα και οι ερευνητές τα αποκάλεσαν Κυκλώπεια τείχη. Σύμφωνα με τον Κουστώ, ήταν το μεγαλύτερο και σημαντικότερο λιμάνι της Κνωσού.
Η αρχαιολογική επιφανειακή έρευνα στη Δία, ξεκίνησε από το 2010 και απέδωσε άφθονα εργαλεία λαξευμένου λίθου από τοπικό πυριτόλιθο αλλά, στην πλειονότητά τους, από οψιανό της Μήλου, τα οποία καθιστούν τη Ντία ένα πραγματικό προϊστορικό νησί-εργαστήριο λάξευσής τους.
Επίσης, πλούσιες συγκεντρώσεις οστράκων από αγγεία μικρού και μέσου μεγέθους, θραύσματα γυάλινων και μεταλλικών αντικειμένων,·κομμάτια πλίνθων και κεράμων, δύο νομίσματα του 17ου αιώνα, μερικές πίπες από την περίοδο της Τουρκοκρατίας και αρκετά κομμάτια από οβίδες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Τα ευρήματα αυτά έχουν ικανό χρονολογικό εύρος, από τη Νεολιθική περίοδο έως τη σύγχρονη εποχή – με εμφάσεις στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού, κατόπιν στην Ελληνιστική, τη Ρωμαϊκή, τη Βυζαντινή, την Ενετική και την Οθωμανική περίοδο.
